H απαξίωση των Πανεπιστημίων

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ ( Νέες Εποχές)
6 Νοεμβρίου 2005

Τις τελευταίες μέρες επ’ ευκαιρία κάποιων καταγγελιών (χαρακτηριζομένων από ανεπίτρεπτη αμετροέπεια) δόθηκε νέα αφορμή σε σχόλια απαξιωτικά για τα Πανεπιστήμια, που προστέθηκαν σε άλλα απαξιωτικά σχόλια επ’ ευκαιρία ενός μεμονωμένου κρούσματος («πυραμίδας»!) σε άλλο πανεπιστήμιο, τα οποία ήρθαν με τη σειρά τους να προστεθούν στα κατ’ εξοχήν και δικαιολογημένως απαξιωτικά σχόλια που προκάλεσαν τα γεγονότα τού Παντείου και κάποια άλλα παλαιότερα άλλου πανεπιστημιακού ιδρύματος τής Βόρειας Ελλάδος. Τα κρούσματα αυτά είχαν να κάνουν με διάφορες μορφές «διαφθοράς» σχετιζόμενης με οικονομικά ζητήματα.

Μια άλλη μόνιμη εστία πρόκλησης απαξιωτικών σχολίων για τα Πανεπιστήμια είναι τα συμβαίνοντα κατά καιρούς σε κεντρικά ιδίως κτήρια των A.E.I. (καταλήψεις, φθορές, γραφορύπανση, ασχημίες, προκλήσεις), συχνά από άτομα που δεν έχουν καμία σχέση με φοιτητές.

Τέλος, μια άλλη εστία απαξιωτικών σχολίων οφείλεται σε άγνοια, κακή ενημέρωση, πικρίες, καταγγελίες και αμετροέπεια που προκαλούνται με ποικίλες αφορμές (αποτυχία στις Εισαγωγικές εξετάσεις, καθυστέρηση στο ΔΙΚΑΤΣΑ, αποτυχία σε εκλογές διδακτικού προσωπικού κ.λπ.). Δεν λείπουν, βεβαίως, και πραγματικά αστοχήματα καθώς και εμφανείς ελλείψεις, αδυναμίες και υστερήσεις των Πανεπιστημίων, που βιώνονται από χιλιάδες φοιτητών και τους γονείς τους και που προκαλούν δυσμενή απαξιωτικά σχόλια, έστω και προς λανθασμένη κατεύθυνση…

Τα ερωτήματα που δικαιούται, νομίζω, να θέσει ο γράφων μετά από θητεία 40 ετών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι: αξίζουν πράγματι τα Πανεπιστήμια αυτή την απαξίωση; Ευθύνονται τα Πανεπιστήμια γι’ αυτήν; Ποια συμφέροντα μπορεί να κρύβονται πίσω από μια τέτοια απαξίωση και ποιες, ενδεχομένως, σκοπιμότητες εξυπηρετεί, όταν δεν οφείλεται -όπως συχνά συμβαίνει- σε άγνοια ή εσφαλμένη πληροφόρηση;

Οποιος θελήσει να παρουσιάσει την κατάσταση στα Πανεπιστήμια ως ρόδινη θα ήταν εκτός τόπου και χρόνου και, το κυριότερο, θα έκανε κακό στην ίδια την Ανώτατη Παιδεία. Ωστόσο, θα είναι εξίσου άδικος, εξωπραγματικός και κακόπιστος όποιος δεν αναγνωρίσει έντιμα ότι τα ίδια τα πανεπιστήμια αγωνίζονται σκληρά, για να διορθώσουν και να βελτιώσουν την παρεχόμενη παιδεία και ότι έχουν κατορθώσει -σε πραγματικά αντίξοες συνθήκες- να παρέχουν, κατά κανόνα, ένα επίπεδο παιδείας και έρευνας που δεν υστερεί των περισσοτέρων άλλων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Πόσοι γνωρίζουν από τους κρίνοντες τα πράγματα στα Πανεπιστήμια κατά πόσο τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι θεσμικά ελεύθερα να διαχειριστούν τα τού οίκου τους, όπως συμβαίνει με τα ξένα πανεπιστήμια; Πόσο αυτοδιοικούμενα είναι τα ελληνικά A.E.I.; H νοοτροπία τής Πολιτείας «εγώ πληρώνω, εγώ κάνω κουμάντο» έχει περάσει πλήρως στη νομοθεσία που διέπει τα πανεπιστήμια. Οταν δεν έχουν λόγο τα πανεπιστήμια -έστω και έμμεσο- στην επιλογή των φοιτητών τους, όταν στερούνται των αναγκαίων οικονομικών πόρων, όταν συνωστίζονται οι φοιτητές σε ανεπαρκείς αίθουσες ή εργαστήρια ή κλινικές, όταν δεν μπορούν να ρυθμίσουν τα ίδια την ανάπτυξή τους ούτε καν σε ακαδημαϊκό επίπεδο, όταν ιδρύονται πανεπιστημιακά τμήματα το ένα μετά το άλλο εις βάρος τού προϋπολογισμού των ήδη λειτουργούντων που συχνά αφήνονται να λειτουργούν με μόνο τον νόμο «τής κεκτημένης ταχύτητος», όταν… όταν… όταν…, δικαιολογείται η απαξίωση των πανεπιστημίων και των πανεπιστημιακών ως δήθεν υπεύθυνων για τα προβλήματα τής ανώτατης παιδείας; Δεν είναι τα θύματα που εκλαμβάνονται ως θύτες; Αντί να βοηθήσουμε όλοι (Πολιτεία, Υπουργείο Παιδείας, πανεπιστημιακή κοινότητα, M.M.E.) να βελτιωθεί η ποιότητα τής Ανώτατης Παιδείας μας, απαξιώνουμε ευκαίρως ακαίρως τα Πανεπιστήμιά μας υπό τον μανδύα τής κριτικής, η οποία βοηθάει τα Πανεπιστήμια μόνο όταν είναι βάσιμη, υπεύθυνη, ειλικρινής και καλόπιστη.

Γιατί υπάρχουν φορές που δεν μπορεί κανείς να αποφύγει να σκεφθεί πως η αβασάνιστη, αβάσιμη και ανεύθυνη απαξίωση των Πανεπιστημίων δεν καταφέρνει, στην πράξη, παρά να ανοίξει τον δρόμο προς τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, που από μερικούς εκλαμβάνονται ως ο από μηχανής θεός που θα βελτιώσει την ποιότητα στην Ανώτατη Παιδεία μέσω ενός δήθεν υγιούς ανταγωνισμού. Ωστόσο αυτό που προέχει είναι να αναλάβουμε πρώτα όλοι τις ευθύνες μας (οικονομικές, θεσμικές, ηθικές, πρακτικές κ.ά.) και να πράξουμε ό,τι χρειάζεται για να βελτιώσουμε τα δημόσια πανεπιστήμια, που αποτελούν τη βάση και τη θωράκιση τής Ανώτατης Παιδείας σε όλον τον κόσμο. Υστερα ας σκεφτούμε τα περί ιδιωτικών πανεπιστημίων που, οψέποτε ιδρυθούν, θα πρέπει να ελέγχονται αυστηρά από την Πολιτεία με ανάλογη νομοθεσία, ώστε να μην αποτελούν «μαγαζιά» που παρέχουν διπλώματα με αδρή πληρωμή ούτε ευκαιρίες που πραγματώνουν τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες κάποιων να γίνουν πανεπιστημιακοί καθηγητές. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για να αναφέρω τα δύο παλαιότερα, θα περάσουν δεκάδες ετών για να φθάσουν ποτέ να «απειληθούν» ποιοτικά από τον ανταγωνισμό ενός δημοτικού ή άλλου πανεπιστημίου που τυχόν θα ιδρυθεί. Εφόσον, φυσικά, τα δημόσια πανεπιστήμια δεν αφεθούν από την Πολιτεία στην τύχη τους με τα προβλήματα να συσσωρεύονται οπότε η απαξίωση δεν θα ήταν, όπως σήμερα, εξωτερική και επίπλαστη, αλλά κατευθυνόμενη και μη αναστρέψιμη. Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι έχει κανείς σ’ αυτή τη χώρα συμφέρον να συμβεί κάτι τέτοιο.