Περισσότερα χρήματα για καλύτερα Πανεπιστήμια

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (Νέες Εποχές)
2 Νοεμβρίου 2003

Τις μέρες αυτές ζούμε μια αναστάτωση στον χώρο τής Ανώτατης Παιδείας. Τα Πανεπιστήμια με πολλούς τρόπους (αποχή των πανεπιστημιακών από τη διδασκαλία, έκτακτη Σύνοδο των Πρυτάνεων με σχετικές αποφάσεις και διαβήματα στον Πρωθυπουργό και τους Υπουργούς, συμβολική αναστολή τής όλης λειτουργίας των Πανεπιστημίων επί μία ή δύο μέρες με αποφάσεις των Συγκλήτων, συνεντεύξεις τύπου, δημοσιεύματα στον Τύπο, κινητοποιήσεις των πανεπιστημιακών, μέχρι και πορείες διαμαρτυρίας από τα συνδικαλιστικά όργανα των πανεπιστημιακών) έχουν φέρει δημόσια στο προσκήνιο το πρόβλημα της υποχρηματοδότησης των Πανεπιστημίων. Οι Πρυτανικές αρχές (Πρυτάνεις και Αντιπρυτάνεις) όλων των Πανεπιστημίων τής χώρας με δημόσιες ανακοινώσεις τους ενημέρωσαν υπεύθυνα την Κοινή Γνώμη για το σύνολο των οικονομικών προβλημάτων τού Πανεπιστημίου, παράλληλα προς ανάλογες προσπάθειες ενημέρωσης τού κόσμου από τα συνδικαλιστικά όργανα των Πανεπιστημίων.

Και διερωτάται ευλόγως ο Ελληνας πολίτης: Καλά, οι πανεπιστημιακοί (Πρυτανικές αρχές και συνδικαλιστικά όργανα) τώρα ανακάλυψαν το οικονομικό τους πρόβλημα; Μήπως το κύριο θέμα είναι οι μισθοί τους; H απάντηση, απλή και ειλικρινής, είναι ότι δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει τα τελευταία χρόνια Σύνοδος Πρυτάνεων (στις οποίες παρίσταται ο Υπουργός Παιδείας, δυστυχώς όχι και των Οικονομικών…) που να μην έχουν θέσει οι Πρυτάνεις πιεστικά το οικονομικό πρόβλημα των Πανεπιστημίων, την ανεπάρκεια των διατιθεμένων κονδυλίων σε σχέση με τη ραγδαία αύξηση των δαπανών και την αύξηση τού αριθμού των φοιτητών. Σε κάθε Σύνοδο. Σε κάθε ευκαιρία. Ιδίως οι Αντιπρυτάνεις που χειρίζονται τα οικονομικά και βεβαίως οι Πρυτάνεις που έχουν την κύρια ευθύνη. Δεν υπάρχει δημόσια ανακοίνωση τής Συνόδου των Πρυτάνεων που να μην αναφέρεται στο οικονομικό πρόβλημα. Απλώς τώρα τα πράγματα έχουν χειροτερεύσει, γιατί οι πόροι των Πανεπιστημίων έχουν καθηλωθεί στο ίδιο ύψος ή και έχουν μειωθεί, ενώ τα έξοδα των Πανεπιστημίων αυξάνονται κατακόρυφα. Απλώς τώρα οι μεγάλοι αριθμοί των εκπαιδευομένων φοιτητών, τελείως δυσανάλογοι προς τους διατιθεμένους πόρους, έχουν μειώσει τις κατά φοιτητή αναλογούσες δαπάνες σε 40% σε σχέση με ό,τι ισχύει στις χώρες τής Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και ο εξοπλισμός των Πανεπιστημίων, για να γίνει σωστά η Εκπαίδευση; Και η συντήρησή του; Και η συντήρηση των κτηρίων των αρχαιοτέρων πανεπιστημίων (Αθηνών και Θεσσαλονίκης), που έχουν και τα περισσότερα παλαιά κτήρια που χρειάζονται συντήρηση; Και ορισμένα ουσιαστικώς άστεγα Τμήματα μετά από αρκετά χρόνια λειτουργίας τους; Εχετε μπει σε πανεπιστημιακά Αμφιθέατρα των 200 ή 300 φοιτητών, όπου «στοιβάζονται» διπλάσιοι φοιτητές, οι οποίοι σιγά-σιγά αναγκάζονται να διακόψουν την παρακολούθηση των μαθημάτων; Εχετε επισκεφθεί Εργαστήρια των 150 φοιτητών, που για να εκπαιδεύσουν τους εισαγόμενους φοιτητές λειτουργούν σε πολλαπλές «βάρδιες»; Γι’ αυτό όλοι στα Πανεπιστήμια λέμε ότι δεν πάει άλλο. Οποιος θέλει να κάνει σωστά τη δουλειά του στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο -και αυτό συμβαίνει πράγματι πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- βρίσκεται σε συνεχή πίεση, για να μπορέσει να βγει πέρα στις διδακτικές-εξεταστικές αλλά και στις άλλες πανεπιστημιακές επιστημονικές υποχρεώσεις του (έρευνα, δημοσιεύματα, συμμετοχή σε Συνέδρια, παρακολούθηση τής βιβλιογραφίας και τής εξέλιξης στην επιστήμη κ.λπ. κ.λπ.), για να μην αναφερθώ στις διοικητικές υποχρεώσεις κ.ά. Το ελληνικό πανεπιστήμιο κρατιέται ακόμη σ’ ένα καλό επίπεδο με τον πατριωτισμό των πανεπιστημιακών. Με το φιλότιμο τού Ελληνα Πανεπιστημιακού να αναλωθεί για τους φοιτητές του, να διεξαγάγει την έρευνά του με μύριες δυσκολίες (οικονομικές, τεχνικές κ.ά.) και να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει ως λειτουργός τής Ανώτατης Παιδείας.

Ποιος μπορεί, λοιπόν, να λύσει το πρόβλημα τής Ανώτατης Παιδείας; Απάντηση: «ο τρώσας και ιάσεται». H Πολιτεία, που ευθύνεται διαχρονικά στο σημείο αυτό για τη συσσώρευση των προβλημάτων, πρέπει και να τα λύσει. Αν η Παιδεία αποτελεί πράγματι πρώτο μέλημα για την Πολιτεία, ας το δείξει έμπρακτα: ας καλύψει τις οικονομικές ανάγκες για μια σωστή Ανώτατη Παιδεία μέσα από τα κονδύλια που εγγράφει στον Προϋπολογισμό για την Ανώτατη Παιδεία. Οχι με λεκτικές εξαγγελίες, ούτε με προσεγγίσεις μεταφυσικού τύπου! Εδώ και τώρα. Κι αν τα πράγματα έχουν δυσκολέψει για την Ανώτατη Εκπαίδευση κι αν οι ανάγκες έχουν μεγαλώσει, ποιος έχει την ευθύνη για τις προτεραιότητες στις επιλογές του; Ποιος ιδρύει το ένα Πανεπιστήμιο μετά το άλλο; Ποιος μετέτρεψε όλα τα TEI σε Πανεπιστήμια «εν μια νυκτί»; Είναι λογικό να αφήσουμε όλα τα ήδη λειτουργούντα Πανεπιστήμια να πορεύονται με σωρευτικές ελλείψεις και αδυναμίες, για να ιδρύσουμε νέα ή να «βαφτίσουμε» άλλα, ώστε να μοιράζονται όλοι μαζί την ίδια «πίτα» και να φθίνουν ή να μην αναπτύσσονται, όπως έχουν όλες τις προϋποθέσεις; Αυτός δεν είναι κοινωνικά και πολιτικά ο συντομότερος δρόμος για να περάσουμε στα ιδιωτικά πανεπιστήμια;

Δεν ανήκω σ’ αυτούς που βλέπουν σκοτεινές δυνάμεις πίσω από τα πράγματα. Δεν αποδίδω κακές προθέσεις σε κανέναν. Μιλώ για προτεραιότητες, για δεσμεύσεις και για την πραγμάτωσή τους ή μη. Και εν πάση περιπτώσει, για να έχεις καλύτερη Παιδεία χρειάζονται -ως πρώτη, αλλά όχι βεβαίως ως μόνη προϋπόθεση- περισσότερα χρήματα. Οπως χρειάζονται και γενναίες θεσμικές ρυθμίσεις και αλλαγές. Αυτά αν μιλάμε για καλά δημόσια Πανεπιστήμια. Και για πανεπιστημιακούς που πρέπει να ζουν με έναν αξιοπρεπή τρόπο, που προϋποθέτει και ανάλογο ύψος αποδοχών. Οποιον Ελληνα κι αν ρωτήσετε, θα συμφωνήσει, νομίζω, ότι ο εκπαιδευτικός όλων των βαθμίδων και ο δικαστής πρέπει να έχουν ιδιαίτερη στοργή και μεταχείριση από μια Πολιτεία που πιστεύει σε ό,τι θεσμικά αποτελεί «δημόσιο λειτούργημα» και σε αυτούς που το υπηρετούν ως «δημόσιοι λειτουργοί».