Ὁ μαθητὴς στὸν κόσμο τῶν λέξεων, στὸ λεξικό

Τὸ λεξικὸ εἶναι ἕνας ἰδιαίτερος κόσμος, ὁ κόσμος τῶν λέξεων. Εἶναι ὁ κόσμος τῆς πραγματικότητας (real world) ὅπως τὸν συνέλαβε καὶ τὸν ἐξέφρασε μὲ τὴ γλῶσσα του ἕνας ὁλόκληρος λαός. Οἱ λέξεις οἱ ἀποθησαυρισμένες σ’ ἕνα ἔγκυρο καὶ ἐπιστημονικὰ συντεταγμένο λεξικὸ εἶναι οἱ ἔννοιες ποὺ χρειάστηκε στὴν πράξη, γιὰ νὰ σκεφθεῖ πρῶτα ἀπ’ ὅλα καὶ ἐν συνεχείᾳ γιὰ νὰ ἐκφράσει τὶς σκέψεις του, νὰ ἐπικοινωνήσει, δηλαδή, μιὰ ὁλόκληρη γλωσσικὴ κοινότητα, ἕνας λαός.

Αὐτὸς ὁ κὀσμος εἶναι ποὺ ἀποθησαυρίζεται πρῶτα μέσα σ’ ἕνα λεξικὸ καὶ ἀποκαλύπτεται μετὰ μέσα ἀπὸ ἕνα λεξικό. Σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο πρέπει νὰ μάθει να μπαίνει καὶ ὁ μαθητὴς ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων. Καὶ νὰ μπαίνει ὅσο πιὸ συχνὰ μπορεῖ. Μὲ κάθε εὐκαιρία. Νὰ μάθει νὰ μπαίνει στὸ σπίτι του, ἄν σκεφθοῦμε ὅτι, ὅπως ἔχει σωστὰ λεχθεῖ, «ἡ γλῶσσα μας εἶναι τὸ σπίτι μας». Νὰ μπαίνει καὶ νὰ περιπλανιέται σὰν τὴν Ἀλίκη στὴ Χώρα τῶν Θαυμάτων καὶ νὰ ἀνακαλύπτει συνεχῶς κι ἀπὸ μόνος του, μὲ τὴ δημιουργική διαδικασία τῆς ἔκπληξης, «τὰ θαύματα τῆς γλώσσας». Αὐτὴ ἤ ἐκείνη τὴ λέξη, αὐτὴ ἤ ἐκείνη τὴ σημασία, μιὰ ἑλκυστικὴ φράση, μιὰ εὐφάνταστη μεταφορικὴ χρήση, ἕνα εὔστοχο παράδειγμα χρήσης.

Κι ἄν συμβεῖ τὸ λεξικὸ νὰ ἔχει καὶ τὴν ἐτυμολογία τῶν λέξεων, την ἀρχικὴ προέλευση καὶ τὴ σημασιολογικὴ περιπέτεια τῶν λέξεων, τότε ἡ περιπλάνηση στὸ λεξικὸ γίνεται ἕνα ταξίδι μαγικὸ ποὺ γοητεύει τὸν μαθητὴ, καὶ γενικότερα τὸν ἀναγνώστη, καὶ τὸν μεταβάλλει ἀπὸ ἁπλὸ χρήστη σὲ «ἐραστὴ» τῆς γλώσσας.
Τότε ἔρχεται γιὰ κάποιους ἕνα φῶς, μιὰ «γλωσσικὴ χάρις» ποὺ τοὺς ἀποκαλύπτει σ’ ἕνα μακρὺ ταξίδι ἀναζήτησης τὰ μυστικὰ καὶ τοὺς θησαυροὺς τῆς γλώσσας.

(Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Γ. Μπαμπινιώτη «Διαλογισμοὶ για τὴ γλῶσσα καὶ τὴ γλῶσσας μας» [Ἐκδ. Καστανιώτη, Ἀθήνα 2010], σελ. 118-119)