Επαφίεται στον πατριωτισμό μας

Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (Νέες Εποχές)

6 Φεβρουαρίου 2011

 Αυτές τις μέρες ακούστηκαν για το πανεπιστημιακό άσυλο τόσα πολλά από τόσους πολλούς, ώστε ίσως έχει νόημα να ακουστούν και οι σκέψεις κάποιων πανεπιστημιακών που έχουν περάσει το μεγαλύτερο μέρος τής ζωής τους μέσα στους χώρους και τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Όσοι δεν έχουν άμεση σχέση με τα πανεπιστήμια –συχνά υπό το κράτος μιας συναισθηματικής φόρτισης και δικαιολογημένης αγανάκτησης από έκτακτα προκλητικά γεγονότα– μη γνωρίζοντας την πολυπλοκότητα τού θέματος σπεύδουν να προτείνουν υπεραπλουστευμένες λύσεις που δεν μπαίνουν στην ουσία τού προβλήματος και στα αίτια που το προκαλούν. Δικαιούμεθα να πιστεύουμε ότι, όταν θα γίνει η συζήτηση τού θέματος και των σχετικών προτάσεων στη Βουλή, τα κόμματα θα εξετάσουν το πρόβλημα σε όλες τις διαστάσεις του και θα προτείνουν ρυθμίσεις που θα σέβονται την αυτοτέλεια των πανεπιστημίων και τις ακαδημαϊκές ελευθερίες. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί αβασάνιστα να συζητηθεί κατάργηση τού πανεπιστημιακού ασύλου. Αυτό που χρειάζεται μόνο είναι ένας σαφής προσδιορισμός τής εννοίας τού πανεπιστημιακού ασύλου και των χώρων όπου εκτείνεται καθώς και σαφής καθορισμός των υποχρεώσεων των πανεπιστημιακών αρχών για την προστασία τού ασύλου.
          Η έννοια τού ασύλου ως χώρου προστασίας προσώπων και ιδεών είναι πρωτοποριακή ανθρωπιστική και πολιτιστική σύλληψη των Ελλήνων, που μαζί με την έννοια διέδωσαν και τη λέξη που δηλώνει το άσυλο στις ευρωπαϊκές και σε άλλες γλώσσες. Αξίζει για την ιστορία να σημειωθεί ότι το άσυλο ήταν τόσο ιερό και απαραβίαστο, άρα και τόσο ασφαλές στα κλασικά χρόνια, ώστε χρησιμοποιήθηκε και ως θησαυροφυλάκιο! Στα νεότερα χρόνια, όταν ιδρύθηκαν τα Πανεπιστήμια στην Ευρώπη και καθιερώθηκαν και συνταγματικώς από τα μέσα τού 19ου αιώνα οι ακαδημαϊκές ελευθερίες, «εθιμικώ δικαίω» συμπεριελήφθη σ’ αυτές και το απαραβίαστο των πανεπιστημιακών χώρων. Στα ελεύθερα καθεστώτα και στις σπάνιες περιπτώσεις που έγινε επέμβαση αστυνομικών δυνάμεων στα Πανεπιστήμια, έγινε με την άδεια των πρυτανικών αρχών. Ακόμη και οι δυνάμεις ασφαλείας τής δικτατορίας των συνταγματαρχών, για να εισβάλει στα πανεπιστήμια (πανεπιστήμιο Αθηνών και Πολυτεχνείο) και να εκδιώξει τους φοιτητές που αντιστέκονταν στη χούντα, ζήτησαν την άδεια των τότε πρυτανικών αρχών! Άρα, η ρητή θέσπισή του με τον πανεπιστημιακό νόμο τού 1982 όρισε απλώς νομοθετικά ό,τι ίσχυε ήδη εθιμικά. Άλλο είναι, βεβαίως, ότι ο τρόπος που ορίστηκε να γίνεται η άρση τής ασυλίας με ομοφωνία από την περίφημη τριμελή «Επιτροπή ασύλου» (Πρύτανης, εκπρόσωπος των μελών διδακτικού προσωπικού, εκπρόσωπος των φοιτητών) δεν λειτούργησε ποτέ, αφού δεν ορίστηκε ποτέ εκπρόσωπος των φοιτητών.
Η ιστορική, όπως είδαμε, και ουσιαστική έννοια τού ασύλου στρεβλώθηκε και αλλοιώθηκε όπως συνέβη στη χώρα μας με πλήθος άλλων εννοιών, αξιών και θεσμών. Στους πανεπιστημιακούς χώρους άρχισαν να μπαίνουν και να τους καταλαμβάνουν άτομα που δεν είχαν σχέση με το πανεπιστήμιο, που μετέτρεψαν το πανεπιστήμιο σε κρησφύγετο ή που το χρησιμοποίησαν για να προβάλουν διάφορα εξωπανεπιστημιακά αιτήματα. Τέτοιες ενέργειες αποδοκιμάστηκαν από την πλειονότητα των μελών τής πανεπιστημιακής κοινότητας, των οποίων την ευαισθησία εκμεταλλεύτηκαν οι καταλυτές τού ασύλου. Τα μέλη τού πρυτανικού συμβουλίου (πρύτανης και αντιπρυτάνεις) και τής Συγκλήτου που καλούνται να αποφασίσουν για το άσυλο είναι –μην το ξεχνάμε– πρώτα και πάνω απ’ όλα πανεπιστημιακοί δάσκαλοι που έχουν πάντα την εύλογη αγωνία μήπως οι συγκρούσεις με την αστυνομία στοιχίσουν τη ζωή κάποιου νέου (φοιτητή ή μη), πράγμα που τους οδηγεί να εξαντλήσουν κάθε περιθώριο πειθούς και ανεκτικότητας. Αυτό, βεβαίως, δεν γίνεται κατανοητό απ’ όσους βλέπουν τα πράγματα εκτός πανεπιστημίου. Παράλληλα, πρέπει να λεχθεί κι αυτό, στη συνείδηση των πανεπιστημιακών η άρση τής ασυλίας έχει ταυτισθεί με πράξεις βίας και καταστάσεων ανελευθερίας, που γεννά αναστολές στη συνείδηση των πανεπιστημιακών προ τής λήψεως τέτοιων αποφάσεων. Εδώ, κάποιες εξηγήσεις που δίδονται ότι οι εκλεγμένες πανεπιστημιακές αρχές λειτουργούν δήθεν πελατειακά (μη χάσουν μελλοντική υποστήριξη των φοιτητών !… ) είναι εμφανής απόρροια αναλογικής σκέψεως από πολιτικές πρακτικές που έχουμε βιώσει τραυματικά. 
Για να αρθεί η στρέβλωση που έχει συνδεθεί σήμερα με το άσυλο, πρέπει να καθορισθούν «με αρετή και τόλμη» από το Κοινοβούλιο και με ομοφωνία όλων των κομμάτων που –με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό βαθμό– φέρουν και αυτά ευθύνη για τη στρέβλωση τα εξής θέματα:
α) Για ποιους ισχύει το πανεπιστημιακό άσυλο, ήτοι περιλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο τους φοιτητές; Ένα πλήθος προβλημάτων έχει προκληθεί από χρήση τού ασύλου και από μη φοιτητές. 
β) Ποιους χώρους περιλαμβάνει το άσυλο; Περιλαμβάνει και τους έξω και γύρω από το πανεπιστήμιο χώρους; Σειρά άλλων προβλημάτων προκαλούνται από τη χρήση τέτοιων χώρων ως ασύλου πάλι (συνήθως) από μη φοιτητές.
γ) Για ενδεχόμενη άρση τής ασυλίας αποφασίζει πάντα το πρυτανικό συμβούλιο (με ή χωρίς τη Σύγκλητο), όπως προβλέπεται από τον ισχύοντα νόμο, ή για προφανείς κακουργηματικές πράξεις δεν χρειάζεται απόφαση των πρυτανικών αρχών, όπως πάλι προβλέπεται από τον ισχύοντα νόμο; 
Στην εύκολη και εύλογη παρατήρηση, αν παρ’ όλ αυτά, θα αποκτήσει το πανεπιστημιακό άσυλο τον ουσιαστικό του χαρακτήρα και δεν θα είναι έρμαιο ποικίλων αυθαιρεσιών που το εκθέτουν και το αναιρούν, η απάντηση είναι μία: Όπως «η τήρηση τού Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων», έτσι και η προστασία τού ασύλου τελικά (και δραστικά) επαφίεται στον πατριωτισμό των μελών τής Πανεπιστημιακής Κοινότητας, πανεπιστημιακών δασκάλων, φοιτητών και διοικητικών. Ενωμένοι και αποφασισμένοι, ας πάρουν στα χέρια τους με νόμιμα, δημοκρατικά και δυναμικά μέτρα την τήρηση και την προστασία τού ασύλου, δηλ. την προστασία τού σπιτιού και τής δουλειάς τους, και τότε δεν θα χρειασθεί ποτέ καμία άρση για κανένα λόγο κι από κανένα.