Τηλεοπτικά (και όχι μόνον) γλωσσικά λάθη
28 Απριλίου 2025Με ρωτάτε, φίλοι, που αγαπάτε την γλώσσα και είστε αυτό που ονομάζω “προσεκτικοί ομιλητές”, δηλαδή ευαίσθητοι χρήστες τής γλώσσας μας, πού μπορείτε να βρείτε βοήθεια για τις δυσκολίες, αμφιβολίες, προβλήματα που αντιμετωπίζετε στην χρήση τής Ελληνικής.
Απάντηση: Όλα αυτά περιλαμβάνονται σε αυτό το Λεξικό μου (Β΄ έκδοση 2022, σελ. 1.112, με έγχρωμο ένθετο Παράρτημα), δοσμένα απλά, κατανοητά και με εξήγηση γιατί υπάρχει ένα συγκεκριμένο λάθος και πώς αποφεύγεται. Είναι όπως λέω “ο γλωσσικός σύμβουλός” σας.
Και μη ξεχνάμε: η κατάκτηση τής μητρικής μας γλώσσας είναι “έργο ζωής” που μάς ανταμείβει πλουτίζοντας και βαθαίνοντας την σκέψη μας.
Ένα τυχαίο παράδειγμα λήμματος αυτού τού Λεξικού:
ανάγω:
1. ανάγω, να αναγάγω, ανήγαγα, ανήγα. Το ανάγω σχηματίζει τους συνοπτικούς (μη διαρκείς – μη επαναληπτικούς) και τους συντελικούς (έχω…) τύπους με το θέμα αγαγ-: να/θα/ας αναγάγω – έχω/είχα/θα έχω αναγάγει. Αντίθετα, σχηματίζει τους διαρκείς και επαναληπτικούς τύπους με το θέμα αγ-: θα/να/ας ανάγω. Παραδείγματα: Συνήθιζε να ανάγει όλα τα θέματα στην πολιτική – Προσπάθησε να αναγάγει το θέμα στην πολιτική, αλλά δεν έπεισε τους ακροατές – Εχει αναγάγει την τεμπελιά σε φιλοσοφική θέση (όχι *έχει ανάγει). Με την ορολογία τής σχολικής γραμματικής οι αοριστικοί τύποι, ο στιγμιαίος μέλλοντας και οι συντελικοί τύποι (παρακείμενος, υπερσυντέλικος και συντελεσμένος μέλλοντας) τής ενεργητικής φωνής τού ρήματος σχηματίζονται με το θέμα αγαγ-, ενώ οι ενεστωτικοί τύποι, ο παρατατικός και ο εξακολουθητικός μέλλοντας σχηματίζονται με το θέμα αγ-. ☛ ΠΟΙΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (Οι όψεις τού ρήματος)
2. Το ρήμα ανάγω ανήκει στα λίγα ρήματα τής Νέας Ελληνικής που κατά κανόνα διατηρούν τη χρονική ή φωνηεντική αύξηση στους παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό και αόριστο). Η χρονική αύξηση γράφεται πάντοτε με -η- και διατηρείται μόνο εφόσον τονίζεται: (παρατατικός) ανήγα, ανήγες, ανήγε, ανήγαμε, ανήγατε, ανήγαν – (αόριστος) ανήγαγα, ανήγαγες, ανήγαγε, ανήγαγαν. ☛ παράγω ☛ ΑΓΩ ☛ ΑΥΞΗΣΗ (Ρηματική αύξηση στους παρελθοντικούς χρόνους)
ΠΡΟΣΟΧΗ! Σωστό: Έχω / είχα αναγάγει, όχι * Έχω / είχα ανάγει.