Προς φιλόγλωσσους και εραστές τής γλώσσας!
9 Ιανουαρίου 2019Γλωσσική επικαιρότητα
9 Ιανουαρίου 2019ΕΞΙ (6) ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ
(1) Γλώσσα = ΣΚΕΨΗ
Η γλώσσα είναι το «όχημα» τής σκέψης μας. Οι λέξεις ως σημασίες δηλώνουν τις «έννοιες» και οι γλωσσικές προτάσεις τα «νοήματά» μας.
(2) Γλώσσα = ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ + ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ + ΣΥΝΤΑΞΗ
Ο μηχανισμός κάθε γλώσσας που οργανώνει τα νοήματά μας σε λόγο μέσα από το ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ είναι η ΣΥΝΤΑΞΗ «ντυμένη» με ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ.
(3) Γλώσσα = ΡΗΜΑ
Ζούμε στο «Βασίλειο τού Ρήματος» : όλες οι προτάσεις που λέμε και γράφουμε εξειδικεύουν το ΡΗΜΑ (ενέργειες, πράξεις, καταστάσεις, πάθη).
(4) Γλώσσα = ΣΥΓΧΡΟΝΙΑ + ΔΙΑΧΡΟΝΙΑ («ΠΑΓΧΡΟΝΙΑ»)
Κάθε εθνική γλώσσα αποτελεί το «εἶναι» και το «γίγνεσθαι» τής γλώσσας μέσα στον χρόνο. «Είναι πολλών ανθρώπων παιδιά οι λέξεις μας», λέει χαρακτηριστικά ο Σεφέρης.
Παράδειγμα από τη γλώσσα μας (πώς «τα παλιότερα Ελληνικά μας» —φράση κι αυτή τού Σεφέρη— βοηθούν στην καλύτερη γνώση τής σύγχρονης γλώσσας μας):
—είμαι δεν είναι παρά το αρχαίο εἰμί, που η μετοχή του ὤν οὖσα ὄν έχει δώσει τα όντα, την οντότητα,το όντως, αλλά και τα παρών παρούσα παρόν και απών απούσα απόν και τα παρουσία και απουσία, όπως και η ίδια η ουσία έδωσε τα ουσιώδης και επουσιώδης και ουσιαστικός, αλλά και τα ανούσιος, αυτούσιος, επιούσιος και περιούσιος και τα μετουσιώνω και μετουσίωση κ.ά.
—Ακόμη χρησιμοποιούμε φράσεις με το ἐστί όπως: (α) ἔστι δίκης ὀφθαλμὸς (ὅς τὰ πάνθ’ ὁρᾷ) (β) ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός (γ) ἄξιον ἐστί (δ) τί ἐστί (σε ερωτημ. προτάσεις) (ε) τουτέστιν (στ) τι εστί βερίκοκο
(5) Γλώσσα = ΕΠΙΛΟΓΕΣ
Η ελευθερία που παρέχει κάθε γλώσσα είναι το φάσμα των επιλογών (λεξιλογικών, συντακτικών, γραμματικών) το οποίο προσφέρει στην οικοδόμηση τής γλωσσικής επικοινωνίας τού καθενός και το οποίο διαφέρει ακριβώς ως προς τις επιλογές μας.
(6) Γλώσσα = ΑΞΙΑ
Η απλή «εργαλειακή-χρηστική» αντίληψη τής γλώσσας συσκοτίζει την ουσία της, τον αξιακό της χαρακτήρα, αφού γλώσσα είναι η σκέψη, ο πολιτισμός, η ιστορία, η παράδοση, η ιδιοπροσωπία, η ταυτότητά μας.
