Λεξικό στο κινητό

ΠΡΟΣΟΧΗ Δεν ξέρεις την σημασία λέξεων όπως λ.χ. εργώδης ή ρέκτης. Βρίσκεις στο Λεξικό αυτό τις σημασίες με παραδείγματα χρήσεως.

Η πληροφορία που παράκειται στο λήμμα, πχ. Ε16 ή Ο12, αν πατήσεις επάνω σε στέλνει στο πρότυπο κατά το οποίο κλίνεται η λέξη.

Αν γράφει πάνω από το λήμμα την λέξη ΣΧΟΛΙΟ, πατάς και σου φέρνει το σχόλιο που υπάρχει για την λέξη.

ΔΕΙΓΜΑΤΑ

εργώδης (ἐργώδης) Ε16 (λόγ.) κοπιώδης, επίπονος: ~ προσπάθεια / προετοιμασία. ― εργωδώς (-ῶς) επίρρ.

ρέκτης Ο12 (λόγ.) ο δημιουργικά δραστήριος: ~, μεταρρυθμιστής και καινοτόμος της πολιτικής ζωής.

ΣΧΟΛΙΟ_ρέκτης: ετυμολογία. Το ελληνιστικό ουσ. ῥέκτης προέρχεται από το αρχ. ρ. ῥέζω «πράττω, δρω, ενεργώ», το οποίο ανάγεται σε θέμα που απαντά στη λ. έργο (βλ.λ.).

έργο (ἔργο) Ο25 1 (α) δραστηριότητα με συγκεκριμένο σκοπό και το αποτέλεσμά της: δύσκολο / φιλόδοξο / κοπιαστικό ~ || κάθε κυβέρνηση κρίνεται από το ~ της || συνεχίζω / ολοκληρώνω το ~ κάποιου || αφήνω πίσω μου σπουδαίο ~ || (στον πληθ.) χρειαζόμαστε έργα, όχι λόγια || καταναγκαστικά ~ (σε φυλακή)· ΦΡ. επί το έργον (i) (όταν κάποιος ξεκινά διατεταγμένο έργο) ας αναλάβουμε δράση (ii) για έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη: ο προϊστάμενος βρήκε τους υπαλλήλους ~ (β) η αποστολή ή η αρμοδιότητα κάποιου: το ~ του τροχονόμου / του γιατρού· ΦΡ. (α) έργα και ημέρες για τη γεμάτη περιπέτειες και δράση ζωή (κάποιου) ΣΥΝ. βίος και πολιτεία (β) είναι / θα ήταν ευχής έργο(ν) για να δηλώσουμε ότι θα ήταν καλό να γίνει κάτι 2 (α) κάθε καλλιτεχνικό δημιούργημα: ~ τέχνης (β) (ειδικότ.) η κινηματογραφική ή θεατρική δημιουργία: τι ~ έχει απόψε η τηλεόραση; 3 έργα οι κατασκευαστικές εργασίες που καλύπτουν ανάγκες δημόσιας ωφέλειας: τα ~ του μετρό || τα μεγάλα ~ (σημαντικά έργα υποδομής) 4 ΦΥΣ. έργο δύναμης η ενέργεια που μεταβιβάζεται ή αλλάζει μορφή μέσω της δύναμης και η οποία ισούται με το γινόμενο της δύναμης επί τη μετατόπισή της κατά τη διεύθυνσή της. ― (υποκ.) εργάκι Ο32, (μεγεθ.) εργάρα Ο4 (σημ. 2β). ☛ αυτουργός.

ΣΧΟΛΙΟ_έργο: ομόρριζα. Σημαντική λέξη της Ελληνικής, η οποία συνδέεται ετυμολογικά με τις λ. εργάτης, εργάζομαι (εργασία, εργαστήριο), εργαλείο, εργώδης «καταπονητικός», όργανο (οργανώνω, οργανισμός), ρέκτης «δραστήριος, ενεργητικός» (βλ.λ.), όργιο (βλ.λ.) κ.ά.

διαφεύγω Ρ41α {κ. (λόγ.) διαφυγών Μ2, διέφευγα, διέφυγα, να/θα διαφύγω} 1 (α) απομακρύνομαι εντέχνως, χωρίς να γίνω αντιληπτός: οι ληστές διέφυγαν στο εξωτερικό (β) καταφέρνω να αποφύγω κάτι αρνητικό: ~ τη σύλληψη / τον θάνατο· ΦΡ. διαφεύγω την προσοχή (κάποιου) δεν γίνομαι αντιληπτός από κάποιον 2 (για υγρό / αέριο κλεισμένο κάπου) διαρρέω, διαχέομαι: διέφυγε ραδιενέργεια 3 (+ γεν. προσ. αντων.) (α) (κάτι) δεν γίνεται αντιληπτό: μου διέφυγε μία λεπτομέρεια ΣΥΝ. ξεφεύγω (β) ξεχνώ: μου διαφεύγει το όνομά του. ☛ φεύγω.

ΣΧΟΛΙΟ_διαφεύγω + αιτιατική. Η ορθή σύνταξη του ρ. διαφεύγω (ήδη στην αρχαία γλώσσα) είναι με αιτιατική (Διέφυγε την προσοχή μου – Ο ασθενής θα διαφύγει τον κίνδυνο – Δεν θα διαφύγετε τις συνέπειες των πράξεών σας) και όχι με γενική πτώση (*διαφεύγω της προσοχής…). Ομοίως συντάσσεται και το συνώνυμο διαλανθάνω (Το γεγονός διέλαθε την προσοχή μου).

οπτικός (ὀπτικός) Ε1 1 (α) αυτός που σχετίζεται με την όραση: ~ σήμα / νεύρο || ο πιλότος δεν είχε ~ επαφή με το εχθρικό αεροσκάφος (β) (μτφ.) οπτική γωνία ο συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει κανείς τα πράγματα (γ) οπτικό πεδίο βλ. λ. πεδίο 2 ΤΕΧΝΟΛ. οπτική ίνα γυάλινη ή πλαστική ίνα που χρησιμοποιείται για τη μετάδοση οπτικού σήματος 3 ΠΛΗΡΟΦ. (α) οπτική αναγνώριση χαρακτήρων (ΟCR) δυνατότητα ενός υπολογιστή να αναγνωρίζει, με τη χρήση κατάλληλου υλικού (σαρωτή) και λογισμικού, χαρακτήρες χειρογράφου ή τυπωμένου κειμένου (β) οπτικός δίσκος ο ψηφιακός δίσκος (βλ. λ. δίσκος) 4 (ως ουσ. Ο54) (α) ειδικός που κατασκευάζει ή/και πουλά γυαλιά οράσεως (β) οπτικά Ο24 είδη σχετικά με την όραση (γυαλιά, φακοί κ.λπ.): κατάστημα οπτικών 5 ΒΙΟΛ. οπτική θηλή το σημείο του αμφιβληστροειδούς που δεν ανταποκρίνεται στο φως (τυφλό σημείο) και από το οποίο ξεκινάει το οπτικό νεύρο. ― οπτικ-ά / -ώς (-ῶς) επίρρ.

ΣΧΟΛΙΟ_οπτικός: ομόρριζα – σύνθετα. Το αρχ. επίθ. ὀπτικός βασίζεται σε θέμα ὀπ-, το οποίο συνδυάζει τις σημασίες «όραση – μάτι» και απαντά επίσης στις λ. ὀπ-ή (αρχικώς «όραση»), ὄμ-μα (υποκοριστικό ὀμμάτ-ιον > μάτι), ὄψ-ις (-η) (από όπου το β΄ συνθετικό -οψία, αυτ-οψία, νεκρ-οψία), ὀφθ-αλμός, ὀπτ-ασία, αὐτ-όπ-της κ.ά. Από τον αρχ. παρακείμενο ὄπ-ωπ-α «έχω δει», ο οποίος ανήκει στην ίδια ετυμολογική οικογένεια, έχουν σχηματιστεί διάφορα σύνθετα, όπως οι λ. ἐν-ώπ-ιος, ἐν-ώπ-ιον, καθώς και το β΄ συνθετικό -ωπός «αυτός που φαίνεται ή μοιάζει με κάτι, που έχει συγκεκριμένο χαρακτηριστικό» (π.χ. χαρ-ωπός, σκυθρ-ωπός, αρρεν-ωπός, πρασιν-ωπός, μελαν-ωπός, πβ. κ. διπλ-ωπία, μυ-ωπία).