Γλωσσικές απισχνάσεις

Παρακολουθώ εκπομπές λόγου, πολιτικές συζητήσεις, σοβαρές συνεντεύξεις και συνομιλίες και διαπιστώνω να πηγαίνει η λέξη κουβέντα να εξοβελίσει την λέξη συζήτηση.

Ορισμένες, όμως, λέξεις ως φορείς εννοιών έχουν αυξημένη σημασιακή βαρύτητα στην επικοινωνία. Μια τέτοια λέξη είναι η διαχρονική λέξη συζητώ και το παράγωγό της συζήτηση. Κάθε έντιμη ανταλλαγή απόψεων για ένα θέμα κάποιας σπουδαιότητας ή αυξημένου κοινωνικού ενδιαφέροντος, κάθε ανταλλαγή απόψεων με σκοπό την αλήθεια (γεγονότων, γνωμών, πολιτικών και κοινωνικών θέσεων και πράξεων κ.τ.ό.) αποτελεί συζήτηση, δηλαδή «από κοινού ζήτηση τής αλήθειας, συν-ζήτηση». Γι’ αυτὀ συζητούμε. Αλλιώς απλώς κουβεντιάζουμε ―με οικειότητα, χαλαρά, χωρίς εννοιολογικές δεσμεύσεις των λεγομένων μας. Δεν είναι καθόλου τυχαία η πολύ χαρακτηριστική φράση «κουβέντα να γίνεται»!

Επομένως οι συζητήσεις στα Μέσα Ευρύτερης Ενημέρωσης (τηλεοπτικά, ραδιοφωνικά, έντυπα) δεν μπορεί να χαρακτηρίζονται και να αναφέρονται σαν (να ήταν) κουβέντες, φιλικές, οικειότητας, έτσι να περνάει η ώρα (ακούς «θέλουμε να κουβεντιάσουμε για τον νόμο…», «κύριε υπουργέ, ευχαριστούμε για την κουβέντα μας», «καλέσαμε στην κουβέντα μας τους εκπροσώπους των κομμάτων»). Ευτυχώς, στις πλείστες περιπτώσεις, δεν κουβεντιάζουν απλώς οι άνθρωποι∙ συζητούν, με κριτική διάθεση, με ανταλλαγή γνωμών και θέσεων, με καίρια ερωτήματαπου δεν σηκώνουν χαλαρότητα (μια άστοχή λέξη να ξεφύγει γίνεται θέμα!).

Πόσο σοβαρό είναι το θέμα να συζητούμε για να βρούμε μιαν αλήθεια, μάς το θυμίζει ο Πλάτων στον Κρατύλο του (Περὶ ὀνομάτων ὀρθότητος): «οὔκουν οἶδα πῇ ποτε τὸ ἀληθὲς ἔχει περὶ τῶν τοιούτων· συζητεῖν μέντοι ἕτοιμός εἰμι καὶ σοὶ καὶ Κρατύλῳ κοινῇ»

Και μη ξεχνάμε: οι λέξεις δεν υπάρχουν για τις λέξεις αλλά για τις έννοιες που δηλώνουν ως σημασίες.