Η αγωνία τής έκφρασης
Εἶναι ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἀνθρώπινης φύσης ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι ἁπλῶς τὸ μόνο ὂν ποὺ διαθέτει λογικὴ καὶ γλώσσα, ἀλλὰ καὶ ὅτι σὲ ὅλη του τὴ ζωή ζεῖ –περισσότερο ἢ λιγότερο– τὴν ἀγωνία τῆς ἔκφρασης.
Βιώνει δηλαδὴ συνειδητὰ ἢ λιγότερο συνειδητὰ ἢ καὶ ἀσυνείδητα τὴν ἀγωνία τῆς ἀναζήτησης πότε τῆς κατάλληλης λέξης πότε τῆς πρότασης πού ταιριάζει περισσότερο πότε μίας πιὸ ἐπεξεργασμένης διατύπωσης προκειμένου νὰ αἰσθανθεῖ ὅτι ἔχει ἐκφράσει σωστὰ τὴ σκέψη του, ὅτι ἡ ἐπικοινωνία του εἶναι ἐπιτυχημένη. Ἔτσι, ἄλλοτε αἰσθάνεται μιά ἱκανοποίηση, μιά μορφὴ πληρότητας ποὺ γεννᾶ μέσα του ἕνα συναίσθημα «γλωσσικῆς ἀσφάλειας», κι ἄλλοτε πάλι συλλαμβάνει τὸν ἑαυτό του «ἀνικανοποίητο», μὲ μιά αἴσθηση ὅτι κάτι λείπει ἀπὸ τὸν λόγο, μιά αἴσθηση «ἐπικοινωνιακοῦ κενοῦ».
Αὐτὸς ὁ ἀγώνας τῆς ἔκφρασης εἶναι συνεχὴς στὸν ἄνθρωπο – ἀνάλογα μὲ τὸν χαρακτήρα καὶ τὶς ἐπικοινωνιακὲς ἀνάγκες καὶ ἀπαιτήσεις τοῦ καθενὸς ἀπὸ τὸν ἑαυτό του. Ἡ ἐπιτυχημένη γλωσσικὴ ἐπικοινωνία εἶναι προϊὸν γλωσσικῆς καλλιέργειας, γλωσσικῆς εὐαισθησίας καὶ γλωσσικῆς ἄσκησης. Γιὰ κάθε μορφὴ ἔκφρασης ὑπάρχει ἡ ἀμέσως καλύτερη διατύπωσή της: καλύτερη λέξη, καλύτερη σύνταξη, καλύτερη σειρὰ λέξεων, ὅπου «καλύτερη» σημαίνει πιὸ εὔστοχη, περισσότερο ἀποδεκτή, πιὸ πρωτότυπη, πιὸ δηλωτικὴ κ.λπ.
Ἡ συχνὰ ἐπαναλαμβανόμενη γλωσσικὴ ἐκτίμηση ὅτι αὐτὴ ἢ ἐκείνη ἡ διατύπωση «ἀκούγεται καλύτερα» δὲν ἀποτελεῖ αἰσθητικὴ ἀξιολόγηση. Σημαίνει ἁπλῶς ὅτι δὲν προσκρούει στὸ γλωσσικὸ αἴσθημα αὐτοῦ ποὺ τὸ λέει ἢ ὅτι εἷναι στατιστικὰ συχνότερη ἤ, γενικότερα, ὅτι ἐκφράζει μὲ μεγαλύτερη ἀκρίβεια αὐτὸ ποὺ ἔχει σκεφθεῖ.
(Από το βιβλίο τού Γ. Μπαμπινιώτη «Διαλογισμοὶ γιὰ τὴ γλῶσσα καὶ τὴ γλῶσσα μας», σελ. 63 κ.εξ.)