Γραφορύπανση...
Πολλά μεγάλα έργα γίνονται στην Αθήνα εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων, τα οποία θα αλλάξουν ριζικά τη μορφή της, διευκολύνοντας τη ζωή των κατοίκων της. Αρκετά έχουν γίνει και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδος, με πρώτη τη Θεσσαλονίκη. Ακόμη και σε μικρότερες πόλεις βλέπει κανείς βελτιώσεις και αλλαγές, όταν τις επισκέπτεται κατά διαστήματα που απέχουν χρονικά μεταξύ τους.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι κοινό που χαρακτηρίζει όλες τις πόλεις της Ελλάδος, μεγάλες ή μικρότερες, ακόμη και χωριά. Στα δημόσια κτήρια και στους μεγάλους δρόμους, αλλά και σε σπίτια και δρομίσκους, καθώς και σε όποιας μορφής επιφάνειες κατά μήκος των εθνικών οδών, των λεωφόρων, των δρόμων ταχείας κυκλοφορίας, αλλά και στις γέφυρες και στα λιμάνια και σε πολλά άλλα μέρη. Το κοινό αυτό χαρακτηριστικό, που πάει να γίνει εθνικό χαρακτηριστικό, είναι η γραφορύπανση: η ρύπανση κάθε επιφάνειας (κτηρίων, δρόμων, τοίχων, πινακίδων κτλ.) με κάθε είδους «μηνύματα», γλωσσικά ή «εικαστικά». H γραφορύπανση τείνει να εξελιχθεί σε εθνικό άθλημα, με μια ευρεία και αχαλίνωτη εκτονωτική δράση μερικών συμπατριωτών μας, μικρών και μεγάλων...
Κοιτάξτε τι συμβαίνει γύρω μας. Τοίχοι σπιτιών ή δημόσιων κτηρίων, αίθουσες σχολείων ή πανεπιστημίων βρίθουν από βωμολοχίες, από νοσηρής φαντασίας εκφράσεις, ύβρεις, προκλήσεις και προσβολές - ιδίως ποδοσφαιρικού περιεχομένου ή ιδιωτικού, αλλά και κοινωνικού ή και πολιτικού - με γράμματα, χρώματα και σχήματα εκπληκτικής ποικιλίας και με τρομακτικής ποικιλίας και τεχνολογίας γραφικά μέσα. Τα τελευταία είναι διάφορα σπρέι, ψεκαστήρες δηλαδή που λειτουργούν καταχρηστικά στα χέρια προβληματικών ατόμων ως μεγάλης αποτελεσματικότητας ρυπαντές.
Αν εξαιρέσει κανείς ελάχιστα άτομα, που για λόγους ιδεολογίας (ή έστω και ιδεοληψίας) αναγράφουν συνθήματα πολιτικού ή κοινωνικού περιεχομένου τα οποία όντως περιέχουν συγκεκριμένα μηνύματα, ενίοτε ευφάνταστα και ευρηματικά, άτομα ελάχιστα επαναλαμβάνω και προβληματισμένα, ένα άλλο τεράστιο πλήθος όχι προβληματισμένων αλλά προβληματικών ατόμων (συμπλεγματικών, φανατικών, αντικοινωνικών, επιθετικών και, κατά κανόνα, απαίδευτων) με διάφορα σπρέι στην τσέπη, σε ώρες κυρίως που δεν τους βλέπει κανείς ή άλλοτε και επιδεικτικά επιδίδονται στη γραφορύπανση, αναγράφοντας δήθεν μηνύματα ή συνθήματα κυρίως εναντίον ποδοσφαιρικών αντιπάλων ή ομάδων ή πολιτικών ή ατόμων ή άλλοτε εκθειάζοντας πρόσωπα, ομάδες, καταστάσεις.
Θα ήμουν ο τελευταίος που θα διαμαρτυρόταν αν, όπως συνέβη σε σκοτεινές περιόδους τής Ιστορίας μας (Γερμανική Κατοχή, δικτατορία), τα γραφήματα αυτά λειτουργούσαν ως είδος «εφημερίδας τοίχου», για να υπερκεράσει κανείς ένα έξωθεν επιβαλλόμενο καθεστώς ανελευθερίας τού λόγου. Αλλά σε περιόδους δημοκρατίας που η διακίνηση των πληροφοριών και ιδεών είναι προσιτή σε οποιοδήποτε άτομο, η προσφυγή σε γραφές τοίχου (γκράφιτι) αποτελούν - με σπάνιες εξαιρέσεις - επιδειξιομανία, υβρεολαγνεία κ.τ.ό., ενίοτε με εμφανή συμπτώματα ψυχικών ή νοητικών διαταραχών.
Στην πραγματικότητα και σε πάρα πολλές περιπτώσεις, στο πλαίσιο αυτής της γραφορύπανσης έχουμε ανεπίτρεπτη μεταφορά τής περιθωριακής «επικοινωνίας» των δημόσιων αποχωρητηρίων σε ευρείας πρόσβασης δημόσιους ή και ιδιωτικούς χώρους (σπίτια, αυλές, πολυκατοικίες κτλ.) ως νοσηρή έκφραση διαταραγμένων μυαλών ή στρεβλωτική σύλληψη και κατάχρηση τής ελευθερίας τού λόγου. Αλλά οι ακατονόμαστες ύβρεις, η απεικόνιση ή επίκληση γεννητικών οργάνων, τα αισθητικά τερατουργήματα, ο οχετός τής χυδαιότητας τι σχέση μπορεί να έχουν με την ελευθερία τής έκφρασης ιδεών, θέσεων και απόψεων;
Το ερώτημα, βεβαίως, είναι πώς αντιμετωπίζεται αυτή η κατάσταση. H συνήθης πρακτική, να σβήνονται τα ρυπαρογραφήματα και να απαλείφεται γενικά η γραφορύπανση με επιχρίσματα των επιφανειών και εμβαλωματική κάλυψη των γραφομένων, δεν αποτελεί λύση. H Πολιτεία, ιδίως η Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε συνεργασία με τους πολίτες, ιδίως τους νέους, πρέπει να βρει τρόπους ευαισθητοποίησης των απλών ανθρώπων απέναντι στην εξουσία και τον φασισμό τής ελάχιστης μειοψηφίας των γραφορυπαντών και να επινοήσει τρόπους αποτροπής τού φαινομένου της γραφορύπανσης.
Ας δημιουργηθούν ακόμη-ακόμη και ειδικοί δημόσιοι χώροι όπου θα μπορούν «να εκφρασθούν» όσοι έχουν τέτοιες ανάγκες! Ας περιορισθεί κυρίως και ας ελεγχθεί η διάθεση χρωματικών και γραφικών ψεκαστήρων (σπρέι) μόνο σ' αυτούς που τους χρησιμοποιούν αποδεδειγμένα για επαγγελματικούς σκοπούς.
Ας υπάρξει κινητοποίηση του κόσμου (με κατάλληλη ευαισθητοποίηση), ώστε να αντιδρούν οι απλοί πολίτες, ιδίως οι νέοι άνθρωποι, σ' αυτή τη διανοητική και αισθητική ρύπανση του περιβάλλοντος, όπου ζούμε όλοι με το αυτονόητο δικαίωμα να μην είμαστε αναγκασμένοι (οι ίδιοι, τα παιδιά, οι γυναίκες μας κ.ά.) να υφιστάμεθα τα προϊόντα εκτόνωσης προβληματικών ατόμων ή άλλων νεαρών που απλώς μιμούνται αυτά τα άτομα ή μπαίνουν στον πειρασμό να τα ανταγωνισθούν (απαντώντας σε προκλήσεις άλλων).
Αυτή η γραφορύπανση πρέπει να πάρει τέλος. Με ευθύνη, πρωτοβουλίες και κινητοποιήσεις όλων μας, όσοι θέλουμε να αποτρέψουμε μια νέα απαράδεκτη μορφή ρύπανσης του ήδη επιβαρημένου περιβάλλοντός μας. Μια ευρείας δημοσιότητας πρωτοβουλία από τη νέα Δήμαρχο της Αθήνας, κυρία Ντόρα Μπακογιάννη, ίσως να έδιδε το έναυσμα για μια ευρύτερη εκστρατεία εναντίον της γραφορύπανσης...
ΤΟ ΒΗΜΑ, 6 Ιουλίου 2003